Het onderzoeksproject startte in 2020 in vier ziekenhuizen, onder leiding van het Radboudumc in Nijmegen. Daaruit bleek dat heruitgifte van medicijnen miljoenen euro’s per jaar kan besparen. Bij het experiment van het Radboudumc worden overgebleven medicijnen teruggenomen en aan andere patiënten gegeven na een kwaliteitscontrole. Het ministerie van VWS heeft bekendgemaakt dat het project nu een landelijk vervolg krijgt. Dit betekent dat onder andere alle UMCs plus vijf algemene ziekenhuizen in Nederland mee gaan doen aan dit project.
Minister Ernst Kuipers van VWS: ‘Medicijnverspilling is ook mij een doorn in het oog. Vanuit de wet kunnen dingen soms niét, maar ik ben zeer geïnteresseerd in wat er wél mogelijk is. Uiteraard mag dit niet ten koste gaan van de veiligheid van de patiënt, want die blijft voor mij bovenaan staan. Dit onderzoek is belangrijk en nodig om inzicht te krijgen in de haalbaarheid, veiligheid en effecten van heruitgifte van orale oncolytica. Hiermee kunnen we vervolgens het gesprek over belemmerende wetgeving voor heruitgifte in Europa aangaan.’
Naast de ziekenhuizen is ook de NVZA nauw betrokken. Ziekenhuisapotheker en voorzitter van de NVZA, Claartje Samson is heel blij dat VWS de pilot wil uitbreiden naar in totaal 14 ziekenhuizen. ‘In deze ziekenhuizen kunnen direct orale oncolytica opnieuw uitgegeven worden in plaats van verspild. Uiteraard met bewaking van de kwaliteit van de middelen door de apothekers in het ziekenhuis. Uiteindelijk is het doel om heruitgifte van oncolytica in alle ziekenhuizen op een veilige manier mogelijk te maken. En dat is nodig, want de betaalbaarheid en beschikbaarheid van geneesmiddelen staan onder grote druk. Ook is verspilling van geneesmiddelen niet verenigbaar met het streven van ziekenhuisapothekers naar een duurzame inzet van geneesmiddelen.’
De uitbreiding van het project geldt voor een periode van anderhalf jaar en zal grotendeels betaald worden vanuit de Transformatieovereenkomst van de NFU / ZN. Het oorspronkelijke project in vier ziekenhuizen liep van 2021 tot begin 2023 onder leiding van onderzoeker duurzame farmacie Charlotte Bekker van het Radboudumc. Daaruit bleek dat heruitgifte van dure medicijnen haalbaar en veilig is, en dat Nederland hier jaarlijks miljoenen euro’s mee kan besparen. Daarnaast is het ook duurzamer om ongebruikte medicijnen opnieuw uit te geven.
Heruitgifte van medicijnen mag alleen in het kader van een klinische studie. Buiten studieverband vormen de Europese regels een groot struikelblok. De Europese wet genaamd Falsified Medicines Directive, die vervalsing van medicatie moet tegengaan, verbiedt heruitgifte van geneesmiddelen. Eventuele aanpassing van deze wet kost jaren. Uitbreiding van het onderzoeksproject vormt daarom een geitenpaadje waarmee Nederland, ondanks de Europese regels, alsnog medicijnverspilling kan tegengaan en meer bewijs kan aanleveren voor de lobby op EU-niveau.
Nederland speelt een belangrijke rol in Europa als het gaat om de strijd tegen medicijnverspilling. Bekker: ‘De uitbreiding van ons project is een mooie mijlpaal. Het is fantastisch dat maar liefst tien extra ziekenhuizen gaan meedoen. Hopelijk kunnen we in een later stadium nog verder uitbreiden. Het ministerie van VWS is heel voortvarend en positief, en opent ook op Europees niveau het debat over medicijnverspilling.’
