Reinier van Hest is opleider in het Amsterdam UMC locatie AMC, ziekenhuisapotheker met focus op infectieziekten, farmacokinetiek en TDM en was opleidingsdirecteur van de NVZA van 2016-2021. Sinds kort kan hij daar ook aan toevoegen dat hij opleider van het jaar 2023-2024 is binnen de ziekenhuisfarmacie!
Foto: Reinier van Hest, prijsuitreiking opleider van het jaar
Wat drijft hem om zoveel energie te steken in het opleiden van studenten, a(n)ios en andere collega’s? Tegen welke uitdagingen is hij aangelopen met betrekking tot opleiden? Wat is zijn visie op opleiden en hoe kunnen we ervoor zorgen dat de opleiding tot ziekenhuisapotheker nog verder verbetert? Lees verder om dit te ontdekken..
“Als ik het zelf niet prettig vind dan moet ik daar iets aan veranderen” De dingen die Reinier miste in zijn eigen opleidingstijd probeert hij hier in het Amsterdam UMC te implementeren. Om de drempel tussen apotheker (niet) in opleiding tot specialist (a(n)ios) en ziekenhuisapotheker zo laag mogelijk te maken, zet hij zich in om de de a(n)ios te leren kennen als persoon. Hij is daarom ook erg trots op het opleidingsteam van het Amsterdam UMC die er met z’n allen voor zorgen dat er een veilig opleidingsklimaat heerst. Reinier: ‘Om erachter te komen hoe een aios denkt, zul je toch echt door moeten vragen als supervisor. Zo krijg je een veel betere inkijk in het hoofd van de a(n)ios. Het moet wel 100% veilig zijn anders gaan ze zich minder kwetsbaar opstellen.’
Het team is enorm opleidingsminded en staat ervoor open om mee te groeien met de veranderingen van de ziekenhuisfarmacieopleiding, zoals met de implementatie van ELOZ IV (landelijk opleidingsplan tot ziekenhuisapotheker). Samen met Monique den Brok (opleider Amsterdam UMC locatie VUMC) ontstond het idee om een mentorschap in te voeren en daarvoor de supervisoren en laatstejaars aios (die de toekomstige supervisoren zijn) individueel te trainen en hen van feedback te voorzien om te blijven groeien in het opleiden. Wat Reinier betreft zijn de randvoorwaarden om goed te kunnen opleiden: een veilig opleidingsklimaat en een laagdrempelige benaderbaarheid van supervisoren zodat een a(n)ios zich snel thuis gaat voelen. A(n)ios horen er gewoon bij en we doen het werk met z’n allen: iedereen heeft een eigen rol en iedereen kan leren.
Individualisatie
Met ELOZ IV wordt iedere aios opgeleid tot medebehandelaar met een goede basis omtrent productzorg. Tegelijkertijd komt er meer aandacht voor individualiseren. Met vragen zoals ‘wat wil je bereiken als professional?’, ‘wat maakt een taak of project leuk?’, ‘wat maakt dat iets wel of niet goed gaat?’, ‘wat was frustrerend?’, ‘wat is je droom?’ probeert Reinier een zelfbewustzijn bij de aios te creëren van diens drijfveren. Dit kan een goede basis zijn voor het maken van een keuze voor een differentiatie, een toekomstige baan of specialisatie, maar ook een externe stage. Als daar reden toe is en de aanvraag goed onderbouwd is op basis van leerdoelen kan een externe stage, waar dan ook, er namelijk voor zorgen dat we betere professionals krijgen. Een goede apotheker van het ziekenhuis (i.o.) is dus continu zelfbewust aan het werken aan diens persoonlijke ontwikkeling. Diegene weet wat hij/zij wil en wat zijn/haar meerwaarde is. Het kan af en toe best wat lef vragen om (moeilijke) keuzes te maken, maar om als professional in de zorg een carrière lang met plezier en duurzaam te werken, is het van essentieel belang.
Het leukste aan opleiden vindt Reinier het 1 op 1 begeleiden en coachen. Er wordt veel individuele aandacht gegeven aan de a(n)ios. Iedere a(n)ios is namelijk anders. Ze hebben andere interessegebieden of een andere culturele afkomst. Veel a(n)ios hebben de lat goed hoog liggen voor zichzelf. Dat helpt ze om te komen waar ze willen, maar aan de andere kant kan het ze ook in de weg zitten, bijvoorbeeld met ‘nee’ zeggen tegen taken of projecten die eigenlijk niet meer in hun planning passen. In de gesprekken over persoonlijke ontwikkeling wordt dan aandacht besteed aan het bewust worden van wat ze drijft, hoe dat samen zou kunnen hangen met die hoge lat en hoe dat hun alledaagse gedrag zowel positief als negatief kan beïnvloeden.
Foto: Reinier met a(n)ios van het Amsterdam UMC op het opleidingssymposium 3 mei 2024.
‘Je leert mensen echt kennen en als je goed luistert, hoor je wat mensen drijft.’
Om erachter te komen wat de a(n)ios nodig heeft, moet je de persoon eerst leren kennen. Dit draagt ook bij aan de veiligheid. A(n)ios stellen zich echt open als ze zich veilig en op hun gemak voelen en het is vervolgens ontzettend leuk om ze te zien groeien.
Een valkuil in de begeleiding van a(n)ios is dat leden van opleidingsteams de begeleidingsstijl toepassen die ze zelf het prettigst vinden, zonder daarbij goed te kijken wat de leerstijl is van de a(n)ios. Elke persoon zit anders in elkaar, dus in je begeleidingstechnieken zul je soms andere dingen moeten doen. Hier kun je dan als opleider mee gaan individualiseren.
Terugkomend op het mentorschap: met een mentor krijgen a(n)ios de ruimte om te sparren over hun toekomst, werk-privé balans, het thema veiligheid en wordt er meegedacht over mogelijke oplossingen voor moeilijkheden waar a(n)ios tegenaan lopen. Er wordt gegarandeerd dat de mentor en opleider achter de a(n)ios staat, zodat het voor a(n)ios makkelijker wordt om lastige kwesties bespreekbaar te maken. Om dat daadwerkelijk te doen, moeten a(n)ios vaak over een drempel stappen en dat is moeilijk, maar wel ontzettend leerzaam. De privésituatie van een a(n)ios kan ook veel impact hebben. Om hier goed mee om te gaan, kan de mentor ondersteunen in het maken van keuzes waardoor de a(n)ios het werk zo goed als mogelijk en naar vermogen kan doen.
De spagaat van het opleiden
Als opleider kom je soms in een spagaat: opleidingsbelangen die haaks lijken te staan op belangen rondom de bedrijfsvoering van de apotheek en vice versa. Als goede opleider weet je hier goed de balans te bewaren en goed te luisteren naar de argumenten van zowel de aios als de ziekenhuisapothekers. In eerste instantie ga je als opleider achter de aios staan, want andere ziekenhuisapothekers, met name het hoofd, zullen begrijpelijkerwijs geneigd zijn voor de bedrijfsvoering te staan. Je bent als opleider dus een tegengewicht voor het hoofd van de apotheek. Soms moet je tegen de staf ingaan en dat is niet makkelijk.
Tips voor opleiders
- Nieuwe opleiders zijn relatief jonge mensen en staan dicht bij de a(n)ios. Ze weten nog goed hoe het was om in opleiding te zijn en dit kan in hun voordeel werken.
- Het is belangrijk je te realiseren dat zo’n 80% van je communicatie non-verbaal is. Reinier: ‘Ik heb zelf ook moeten léren kijken en luisteren.’ Doe een cursus op het gebied van coaching.
- Wees je keer op keer bewust van de balans tussen opleiden en bedrijfsvoering en welke belangen je daarin wil behartigen.
- Stel jezelf eerst kwetsbaar op. Als jij begint, zullen anderen volgen.
